Orta sınıflar dünyanın bel kemiğidir.
Zafiyete uğrarsa dünya da yamulur.
Bu nedenle ‘orta sınıf’ kavramı yerküreyi okumakta önemli pusulalarımdan biridir…
Ayrıca orta sınıfları günbegün eriyen bir ülkenin de tecrübeli vatandaşıyım.
Dünya Ekonomik Forumu’na bağlı faaliyet gösteren “Yeni Ekonomi ve Toplum Merkezi”nin geçenlerde yayınladığı “Dünya, tüm olumsuzluklara rağmen orta sınıfın egemenliğine nasıl ulaştı?” başlıklı makale, yayınlandığı günden beri masamın üzerinde duruyor.
Makalenin başlığı ise bizim coğrafyada yaşanan gerçeklik ile tezat teşkil ediyor.
Makaleyi yayınlayan Yeni Ekonomi ve Toplum Merkezi, 6 binden fazla şehirde, her yaştan harcama gruplarının sosyolojik eğilimlerini ve trendlerini izleyerek ve “veribilim” metodolojisinden yararlanarak 2035 yılını da kapsayacak öngörülerde bulunuyor.
Bu çalışmalara Nature Dergisi de hakemlik yapıyor.
Bu açıdan tespitler önem kazanmakta.
Üstelik rapordan üretilen makaleyi Dünya Veri Laboratuvarı İçgörü ve Analiz Başkanı Juan Caballero ve Ortak Veribilimcisi Ana Sampaio kaleme almış.
Makalenin önemli sonuçları spota çekilmiş:
- Küresel tüketici sınıfı, türbülansa rağmen büyümeye devam ediyor ve 2025 yılında 100 milyondan fazla insanın bu sınıfa katılması bekleniyor.
Harcama gücü yoğunlaşmaya ve değişmeye devam ediyor; gelecekteki büyüme giderek daha çok gelişmekte olan pazarlara değil, daha yaşlı ve daha zengin tüketicilere dayanıyor.
Ve rakamlarla güçlendirilmiş bir orta sınıf fotoğrafında Kolombiya örnek gösterilmiş:
“On yıl önce, Bogota’daki El Dorado Havalimanı’nda gümrükten geçmek çok kolaydı. Uçuşunuzdan bir saat önce havaalanına gidebiliyordunuz çünkü neredeyse kimse yoktu.
Şimdi ise uzun kuyruklar, akın akın gelen turistler ve ilk uçak biletlerini alan aileler var.
Bugün El Dorado’ya üç saat önceden gitmek gerekiyor.
Rakamlar bu değişimi açıklıyor.
2009 yılında Kolombiya’ya giriş ve çıkış yapan uçakların sayısı 24,5 milyon iken, 2024 yılına gelindiğinde rekor seviye olan 56,5 milyona ulaştı.
Artışın nedeni basit ama yavaş yavaş geliştiğinden medyanın gözden kaçırması kolay.
World Data Lab’ın son Dünya Tüketici Görünümü raporunun bulgularına göre, aynı dönemde Kolombiya tüketici sınıfı sessizce 13 milyon kişi arttı.
Raporda 2025’ten 2030’a kadar olan dönemdeki tüketici harcamalarına ilişkin son projeksiyonlar ayrıntılı olarak yer alıyor.
İnsanlar yoksulluktan çıkıp tüketici sınıfına girdikçe harcamaları da değişiyor.
Artık sadece temel ihtiyaçlara odaklanmıyorlar; uçak yolculuğu, televizyon ve hatta ilk araba gibi lüksleri değerlendirebiliyorlar.
Kolombiya gibi yerlerde sessizce ve yavaş yavaş gerçekleşenler, küresel çapta da yaşanıyor.”
Türkiye’de de havaalanlarını dolu bulabilirsiniz.
Ama bu orta sınıfların büyümesinin sonucu değil, gelir dağılımının adaletsizliği ve gelir dağılımına siyasetin egemen olmasının sonucu.
Nüfusun ilk yüzde 20’sinin gelir dağılımından aldığı pay sürekli artarken geri kalanın payı düşmekte…
Toplumsal zenginleşmeyi sağlayacak olan yeni teknolojilere dayalı üretim, bunun hakça paylaşımını sağlayacak olan da demokratik bir hukuk düzenidir.
Bunlar olmadan toplumsal zenginleşmeyi ve sosyal adaleti sağlayamazsınız.
Dünya trendleri ve orta sınıflara gelince…
World Data Lab, 2025 yılında 106 milyon kişinin “tüketici sınıfına” katılacağını öngörmüş.
İnsan merak ediyor, kim bu tüketici sınıf…
Kabaca söylersek geliri giderinden daha yüksek olan bu insanlar kim?
“World Data Lab, tüketici sınıfını günde 13 dolardan fazla harcama yapan (2021 Satın Alma Gücü Paritesi’ne göre) ve orta sınıf ile zenginlerden oluşan kişiler olarak tanımlıyor.”
Yani, gün içinde 538 liradan fazla harcayabilenler orta ve zengin sınıf sayılmakta.
Belirlenen harcama sınırı biraz tartışmalı gözüküyor bence.
Araştırmaya göre orta ve zengin sınıfların nüfusu artık 4,4 milyar, yoksulların nüfusu ise 3,6 milyarı geçiyor.
Toplamda yılda 60 trilyon doların üzerinde harcama yapıyorlar.
2025 yılında, pandemiden bu yana en yavaş büyümeye rağmen küresel orta sınıf ilk kez 4 milyarı aşarak çoğunluk haline gelecek gibiymiş…
World Data Lab, bu hâkimiyetin devam edeceğini ve önümüzdeki on yıl içinde bir milyar kişinin daha orta sınıfa katılacağını, 8,7 milyarlık dünya nüfusunun 5,7 milyarının tüketici sınıfından bireyler olacağını öngörüyor.
“Orta Sınıfın” gelişmesiyle ilgili çalışmanın geleceği kapsayan öngörülerinde, olumlu ve olumsuz olmak üzere farklı senaryolar var.
Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve Çin, gümrük vergilerini ve politikaları gevşeterek işbirliği yaparsa, 2027 yılına kadar 35 milyon kişi daha orta sınıfa katılacak.
Tersine, daha yüksek engeller ve sıkılaştırılmış politikalarla geri çekilirlerse, küresel büyüme zarar görecek ve özellikle sanayileşmiş Amerika ve ihracat odaklı Çin’de 25 milyonluk potansiyel orta sınıf üyesi sıkışıp kalacak.
İşbirliği herkese fayda sağlarken, geri çekilme herkese zarar verecek.
“Bu öngörülerdeki olumsuz senaryoda, en çok ABD’li tüketiciler zarar görüyor.
Yüksek faiz oranları ve ticaret savaşları, özellikle orta sınıfın satın alma gücünü azaltıyor.
Olumlu senaryoda bile ABD orta sınıfı pek bir şey kazanmıyor.
Mali sıkılaştırma ve yüksek vergiler, özellikle zirvede olmayanlar için büyümeyi kontrol altında tutuyor.”
Trump politikaları ve orta sınıflar ayrı bir araştırmanın konusu olmalı.
Ve Çin…
“Çin’de bu iki senaryo birbirinden çok farklı sonuçlar doğuruyor.
Olumsuz senaryoda, özellikle ihracattaki daralma ve zayıflayan para birimi nedeniyle başta orta sınıf olmak üzere Çinli tüketiciler geriliyor.
Olumlu senaryoda ise, Çin orta sınıfı, daha güçlü para birimi, daha fazla yatırım ve daha düşük faiz oranları sayesinde daha küçük işletmelere destek olarak büyüyor.”
“Avrupa da benzer bir yol izliyor.
Olumsuz senaryoda Avrupa, küresel ticarete, özellikle de Amerika Birleşik Devletleri’ne olan bağımlılığından olumsuz etkileniyor.
Ancak olumlu senaryoda kamu yatırımları ve altyapı projeleri, daha güçlü tüketici güveni sağlıyor ve ekonomik toparlanmayı destekliyor.”
Yapılan çalışmalara bakılınca, yavaşlayan büyüme, küresel tüketici artışının sonu anlamına gelmiyor.
Niye o anlama gelmiyor peki?
Çünkü bu, rekabet ortamının değiştiği anlamına geliyor.
“Artık harcamalar yeni pazarlardaki patlamadan ziyade, enflasyon, döviz dalgalanmaları, ticaret politikaları ve yaşlı ve zengin tüketicilerin finansal istikrarı gibi nedenlerle şekillenecek.
ABD, küresel tüketimin ağırlık merkezi olmaya devam edecek, ancak aynı zamanda aşağı yönlü risklere en açık ülke konumunda olacak.
Bu arada, Avrupa akıllıca politika seçimleri yaparsa ivme kazanma potansiyeline sahip.
Çin’de ise her şey, reformların ve istikrarın zamanında sağlanıp sağlanamayacağına bağlı.”
Türkiye’de ve dünyada “orta sınıflar” konusu en önemli meselelerden biri.
Çünkü dünyanın yarınını orta sınıfların gelişimi belirleyecek.
Keşke Türkiye’de de bu konular daha sürekli, daha ciddi bir şekilde izlense ve tartışılsa…
Dünyada orta sınıflar güçlenirken Türkiye’deki orta sınıflara ne olduğunu daha iyi anlasak.
Bizim ülkemizde hayatın içinde kaybolup giden orta sınıfların niye kaybolduğunu kavrasak.
Bir ümit, bunları anlayabilirsek belki bir gün durumu düzeltmek için gerekli adımları da atıp dünyadaki trendi yakalarız.
